Vinterkarse Barbarea vulgaris W.T.Aiton

Vinterkarse er ei to- til fleirårig urt med opprette stenglar opptil 80 cm. Planten er snau. Grunnblada har 2–5 par sideflikar og ein stor endeflik. Stengelblada er grunt til djupt flika, men ikkje flika innom midten av bladet (sett bort frå grunnflikane), og dei øvste blada er ofte berre tanna. Stengelblada har stengelomfattande grunn med bladøyre. Blomestanden er ein klase som strekkjer seg mykje i fruktstadiet. Begerblada er snaue, òg i knoppstadiet. Kronblada er 6–8 mm lange, dobbelt så lange som begerblada, og gule. Frukta er ei langskulpe, 15–30 mm lang eller litt lengre. Både skulpeskaft og skulper sprikjer, og skulpeskafta er mykje grannare enn skulpa. Griffelen er 2–3,5 mm lang.

Vinterkarse er diploid med grunntal x = 8 og kromosomtal 2n = 16. Teljingar er ikkje utførte på norsk materiale.

Vinterkarse er framand, truleg frå først av innført som salatplante og komen inn som ureining i gras- og kløverfrø kring 1790, seinare mykje komen med transportmiddel og spreidd langsmed vegar og jernbanar. Han er særs bufast i Noreg og framleis i auke. Han er naturalisert på berg og tørrbakkar og veks elles i åker og eng, ved grøfter, på veg- og jernbanekantar og på allslags skrotemark. Han er noko næringskrevjande, men ikkje basekrevjande. Han blir spreidd med frø og jordmassar og er særs vanleg i låglandet nord til Trøndelag, men er noko mindre vanleg opp i fjelldalane. Han er òg noko mindre vanleg på Sør-Vestlandet, Vestlandet og i Nord-Noreg. Utbreiinga strekkjer seg frå nemoral til subarktisk sone (og bufast òg i mellomarktisk sone), og han er funnen med frøsetjing heilt opp i lågalpint belte, til 1220 moh. på Finse i Ulvik (Hordaland). På Svalbard er han funnen mange stader på Spitsbergen, særleg i dei russiske gruvesamfunna. Han er no bufast i alle fall i Barentsburg, truleg òg i Pyramiden, og har tidlegare vore bufast i Grumantbyen og Colesbukta.

Den heimlege utbreiinga omfattar stordelen av Europa (men ikkje heilt i nord), Nordvest-Afrika og midtre delar av Asia aust til Aust-Sibir og Mongolia. Elles er han vidt utbreidd som kulturspreidd i Nord-Amerika og i nokre få andre område.

Vinterkarse er formrik, og mest omtala er nok variasjonen i skulpeform. Nokre populasjonar har nokså tjukke og om lag rette skulper. Desse er kalla rettvinterkarse var. vulgaris. Andre populasjonar har granne, bøygde skulper. Desse er kalla bogevinterkarse var. arcuata (Opiz ex J.Presl & C.Presl) Fr. Det er vanleg å finne bestandar der skulpene aborterer på tidleg stadium, og desse har vore mistenkte for å vere hybridar mellom rettvinterkarse og bogevinterkarse. Al-Shehbaz (2010) tolkar denne variasjonen, og variasjonen i andre karakterar (som bladoppdeling), som eit kontinuum der det ikkje er mogeleg å skilje ut rasar. Det same gjer Rich (1987). Vi er ikkje overtydde om at deira tolking er riktig. Ei nærare undersøking av denne arten kunne ha vore nyttig. Dei andre karakterane som har vore nytta til å skilje desse to, varierer ikkje konsistent og støtter soleis konklusjonen om å ikkje skilje dei taksonomisk.

Det er noko usemje om kor lenge arten har vore i Norden. Hartvig (2015) held det opent; det første funnet i Danmark er frå slutten av 1700-talet. Lundqvist i Tyler mfl. (2007) meiner arten har vore i Skandinavia allereie før mellomalderen.

Elven R og Hegre H. Vinterkarse Barbarea vulgaris W.T.Aiton. www.artsdatabanken.no/Pages/345512. Lasta ned <dag.månad.år>.